![]() |
||||||
ARHAVİ FESTİVALİNİN TARİHİ SEYRİ
ALİ İMDAT ÖZÇAKMAK
N.ÇARMIKLI HALK KÜTÜPHANESİ MÜDÜRÜ
Fes. Kül. Etk. Kom. Bşk
Düzenleme komitesine Arhavi Belediye Başkanlığı, Arhavi İlçe Turizm Derneği, Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, Kamu Tüzel ve Özel Kuruluşlar ( Bankalar, Çay Fabrikası Müdürlüğü, Orman İşletmesi Müdürlüğü, Okul Müdürlükleri gibi…) ve kamu yararına çalışan dernekler (Spor, Avcılar, Tic. Od ve diğer cemiyetler) seçildiler. Komite, Kabotaj Bayramını da festival programın içine alarak 1–3 Temmuz 1973 gününü tarih olarak kararlaştırdı. Kutlama süresini ise, üç gün ve üç gece olarak belirledi.
Festival ilk yıllarda hep aynı programların tekrarı şeklinde yapılmaktaydı. Şablon üç gün ve üç gece üzerine etkinleştirilmişti.
1. Gece: İlçeler arası en iyi Orkestra Yarışması: Arhavi’den, civar il ve ilçelerden gelen amatör müzisyenlerin, festivalin müzik etkinlikleri içeriğinde düzenlenen en iyi ses ve en iyi orkestra kategorilerinde yapılan yarışmalarıdır.
2. Gece: Spor Gecesi, Arhavispor Boks Takımının ikili boks maçı: Arhavi Boks Takımı ile Türkiye’nin çok önemli bir kulübünün ikili takım maçı (Erzurum-Et Balık, Fenerbahçe, Beşiktaş, Zonguldak, Trabzon, Ankara, Boks İhtisas, Ankaragücü, Ankara Et Balık, İstanbul Karması, Giresun, Ordu, Bayburt, Samsun, Mersin, Kars gibi)
3.Gece: Folklor Gösterileri: Ankara, İstanbul, Zonguldak, Van, Gaziantep, Adıyaman, Erzurum, Trabzon Akçaabat, Bursa, Kırklareli, Giresun, Denizli, Afyon, Silifke gibi kentlerin halkoyunları ekipleri ile Foyak, Hoytur, Aftut gibi çeşitli bölgelerin oyunlarını oynayan folklor dernekleri festivalimize iştirak etmişlerdir. Bu ekipler bazı yıllarda gösteri, bazı yıllarda ise yarışma formatında etkinliklerimizde yer almışlardır. Gündüz programları daha çok kabotaj bayramı çerçevesinde yüzme yarışları, yağlı direkten bayrak alma, sutopu maçları, deniz dibinden kum çıkarma yarışları, kayık yarışları, motor yarışları, balık tutma, zıpkınla balık avlama gibi müsabakalar gündemi oluştururdu. Gündüz etkinlikler arsında yöresel yiyeceklerin sunulduğu açık büfe, Halk Eğitim’in yılsonu biçki-dikiş kursiyerlerin sergisi, lise talebelerinin resim ve şiirin yazılı teşhirinin yanında yöresel ev ve iş aletlerinin maket sergileri diğer kültürel etkinlikler olarak gündüz bölümünde yerlerini almaktaydı.
Gündüz etkinliklerin içerisinde hiç kuşkusuz köyler arası veya ilçeler arası futbol müsabakaları son günün final maçı ile şampiyonu belirlerdi. Spor organizasyonu içerisinde futbolun ve boksun dışında voleybol, basketbol, yüzme ve atletizm gibi branşlarda çok önemli ve çekişmeli yarışmalara sahne olurdu. Gündüz faaliyet programı içerisinde tarihi ve turistik yerlerimize toplu yürüyüşler yapılır, doğa ve insan sentezi gerçekleştirilirdi. Festivalin gündüz etkinlikleri dâhilinde folklor gösterileri, yöresel müzik, âşıkların atışmaları, bando ve halk oyunları ile coşku 3 gün 3 gece sürer giderdi.
1.Gece: Yetmişli yılların en popüler sanatçıların eserlerinden oluşan beşer adet şarkıyı komşu il ve ilçeleri temsil en katılan müzik toplulukları seslendirir, gece sonunda en iyi orkestra ve en iyi yorumcu kategorilerinde birinciler belirlenirdi. Çok heyecanlı ve çekişmeli geçen yarışma aralarında folklor gösterileri ve konuk sanatçıların konserleriyle devam ederdi. O yıllarda Arhavi’yi Cemal KURDOĞLU ve Cengiz KURTOĞLU (solist) Hasan ZAİM, İbrahim BALTACI, Kenan POYRAZ, (basgitar) Sedat POYRAZ, Kemal ÖZYURT,(Solo gitar) Kani ÖZBAŞ, Turgay ÖZKAZANÇ (Bateri) Sinan BAŞTABAK (org) daha sonra Cemal KURDOĞLU, (ritim-gitar) Kemal ÖZYURT (flüt-org-Sinter saizer) enstrümanlarından oluşan grup “Ciha Dağı Efsanesi adı” altındaki orkestra temsil ederdi. Bu grup kâh birinci kâh ikinci olarak geleceğin müzisyenleri için ümit veren sanatçıları çıkarırdı.
2.Gece: Yöremizin ve bölgemizin gelmiş geçmiş en büyük kemençe üstadı Yaşar TURNA’NIN kemençe resitali ile sürer, kendi beste ve güftelerinden oluşan Arhavi şarkılarıyla sona ererdi. Mahşeri kalabalık ikinci günün gecesini büyük bir heyecanla bekler gece etkinliklerinin yapıldığı yazlık Bahar Sinemasının salonunu hıncahınç doldururdu.
Sahneye çıkan sanatçıların konserleri ve folklor ekibinin gösterilerinden sonra takımların çeşitli sıkletlerdeki sporcuları ile boks maçı yapmak için ringe çıkarlardı. Görülmeğe değer müsabakalar da, kendini kaybeden ama asla centilmenlikten uzaklaşmayan seyircisi vardı. Ekip olarak ilçemizin hiç yenilmemiş ABİ (Arhavi Boks İhtisas) daha sonra Arhavi Gençlikspor ve son olarak ta Arhavispor adını alan muhteşem boks takımı halkımızın gurur ve iftihar vesilesi olmuştur. Başlarında RSD Turnuvası ve Türkiye Şampiyonu 63,5 kg daki Antrenör Boksör Hamdi YILDIRIM bulunuyordu.
Takım: 48 kg da Hakkı AYDIN, Naci NUMANOĞLU - 51 kg da Hayati TEMEL, Hikmet TOSUN - 54 kg da İsmet ÖZKAR, Caner GERDAN - 57 kg da Hüseyin ZAİM- 60 kg da Hamdi ZAİM- 63,5 kg da Hamdi YILDIRIM - 67 kg da Ali Rıza PANDÜL, Kani ÖZBAŞ, Erdoğan ALBAYRAK - 71 Yaşar BATUM, 75 kg da Şinasi SÖNMEZ - 81 kg da Ali ÖZTÜRK ‘ten oluşmaktaydı.
Birçok ulusal ve uluslararası turnuvada başarı kazanan Arhavi Boks Takımı daha sonra, Türkiye’de olduğu gibi ilçemizde de önemini yitirerek 20 yılı aşkın süre hizmet ettiği bu branşta sporcu üretemez duruma gelmiştir. Son sporcu antrenör Ayhan ÇAĞ’da yeterli ilgi ve destekten yoksun kalması sonucu, boks sporu Arhavi’de bitme noktasına gelmiştir. Ta ki; Hamdi YILDIRIM’ın 2005 yılında Arhavi’ye dönmesi sonucu yetiştirdiği minikler ve yıldızlar kategorisinde Türkiye Şampiyonları çıkarmasıyla yeniden umut olmuştur.
3.Gece: İkinci gecenin aksine insanlar daha sakin ve daha sevgi dolu ve daha neşelidir. Halkın özellikle bayanların rağbet ettiği folklor gösterileri muhteşemdir. Yörelerin oyunları, otantik müzik, aralarda halk ozanlarının atışmaları, fıkralar, skeçler, gecenin diğer etkinlikleri arasında yerini alırdı. Mahalli oyunlar ve halkın katılımı ile bir dahaki yıl buluşma vaadi ile gecenin sonuna gelindiği anlaşılırdı. Festivalin Yürütme Komitesi Başkanı olarak Kaymakam Erol ERTUĞRUL’UN atadığı Cengiz GÜNAL’IN konuşmaları ve komitede yer alan üyelere teşekkürleri ile sona ererdi. Sabahın ilk ışıklarına kadar neşe içindeki insanlar, caddeleri doldurarak horonlar oynanır, festival dolayısıyla büyük kentlerden gelen dost ve arkadaşlarıyla hasret giderilirdi.
Cengiz GÜNAL’IN Arhavi Festivalinin kurumsallaşmasında çok büyük emeği geçmiştir. Yapmış oldukları etkinliklerin mali kaynaklarını kişisel becerileri ile sağlamış ve geleceğe kültür mirası olarak bırakmıştır. Belediyelere de kendilerini kanıtlamak için başarıya zorunlu görev fikrini aşılamıştır.
Festivalin ilk yıllarında sunuculuk, turizm ve spor rehberliği gibi etkinliklere sahiplik yapan o yılların üniversite öğrencisi Mehmet ÇORBACIOĞLU 1989 yılında belediye başkanı seçilmiştir. ÇORBACIOĞLU’NUN Belediye Başkanlığı dönemi ekonomik açıdan çok güç bir dönem olmasına rağmen; o güne kadar mütevazı, masum, kısıtlı imkânlarla kutlanan yöresel Arhavi Festivalini, bu tarihten itibaren klasik içe dönük kimliğinden arındırarak önce ulusal ve daha sonrada uluslararası boyut kazandırmıştır. Ancak bu kimliğini üçüncü yılında terk etmiştir. Uluslararası boyutu askıya alınarak yerine yöresel konular ilave edilerek yeni yapılaşmalarla programlara içerik kazandırılmıştır. Ayrıca, 1989 yılı öncesinde “Arhavi Altın Atmaca Festivali” adı kaldırılmış kutlama programları masaya yatırılarak revize edilmiştir.
Öncelikle işe, festivalin ilk kurulduğu yıldaki Arhavi Kültür ve Sanat Festivali adının yeniden alınmasıyla işe başlayan ÇORBACIOĞLU daha sonra da festivalin tarihi değiştirmiştir. Artık 1–3 Temmuz değil, biletlerin satılabilmesi için memur maaşlarının ödeme tarihi dikkate alınıp Temmuz ayının 15 ‘den sonra gelen ilk cuma günü takvim kabul edilir. Böylece 16 yıl sonra ilk tarihinden kısa bir süre için Fethi ÖZKAZANÇ Bey’in Belediye Başkanlığı döneminde Eylül ayına alınan ve başarısız kutlamaların ardında iki yıl da yapılmadan geçiştirilen Arhavi Festivalinin ikinci kez tarihinin değiştirilmesi hukuken zorunluluk arz etmiştir. Eylül ayına alınan ve adı Arhavi Altın Atmaca Festivali olarak değiştirilen organizasyonun “Devletlerin Yaban Hayatını Koruma Kararı” gereği Türkiye’nin de imza koyduğu Bern Antlaşması sonucunda festivalimizin isimlendirilmesinde Altın Atmaca adının kullanılamayacağı bildirilmesi neticesi ile ilk kurulduğu yılda anıldığı gibi “Arhavi Kültür ve Sanat Festivali “ adına tekrar geri dönülmüştür.
Ancak yarıştan geriye düşmek, yeniden seçilmek isteyen başkanın göze alamayacağı nazik bir durumdur. Bu yüzden festival bütçesine dışarıdan sponsor olacak kişi veya kuruluşlar aranmaya başlanmıştır. Genelde Ali Rıza ÇARMIKLI, Nurettin, Erol ve Oğuz ÇARMIKLI, gibi şahıslar veya NUROL, ATA İnşaat, MNG, ÖZALTIN Holding gibi kuruluşlardan festivale ekonomik yönden destek sağlanması ile sanatçı takviyesinin yapılması istenmiştir. Her yıl, anılan bu kişi ve kuruluşlar hiçbir çıkar beklentileri veya siyasi bir görüşün destekçileri olmadan Belediye Başkanını ayırmadan yardımlarını yapmışlardır.
Bununla birlikte festivali her konuda destekleyen yöremizin yetiştirdiği, festivallerde parlayan ve festivalimizin temel direği olan Cengiz KURTOĞLU’NUN da hizmetleri her yıl artarak devam etmiştir. Yöremizde maliyet, program ve içerik bakımından Arhavi Festivali lider vasıfta ise bunun çok önemli bir kısmında Cengiz KURTOĞLU’NUN kişisel desteği ve çabaları vardır. Cengiz KURTOĞLU Arhavili olmaktan gururlanan, hizmet etmekten haz duyan, Arhavi‘yi her fırsatta öne çıkarmayı kendisine görev edinen iyi bir sanatçı olmasının yanında gönüllü turizm elçiliği misyonunu da ayrıca üstlenmiştir.
Tabi perde arkasında hiç bıkmadan yıllarca emek veren başka insanlar da mevcuttur. Bunların emek ve gayretleri ile şekillenen festival ekip çalışmasının uyumu neticesinde başarıda pay sahibidirler. Beğeni ile izlenen programı belediyede işçi, elektrikçi, marangoz, kaynakçı, sürücü, teşrifatçı, saha düzenleyicisi, temizlik işçisi, Arhavi’yi çok seven gönüllü çalışanı ile yüzlerce perde arkasında olup görünmeyen isimsiz kahramanların eseridir Arhavi Festivali. 3 gün 3 gece boyunca düzenlenen eğlencede binlerce kişiyi bir araya getirme başarısını gösteren bu insanların en yukarısından en aşağısındakine kadar her biri her türlü takdire şayandır. Bu isimsiz kahramanlara şükran borçluyuz.
Artık Festival bir başkanın başarı grafiği olmuştur. Kim daha iyisini yapabilir anlayışı ile başlayan kültürel içerikli program zenginliği ve sanatçı kalitesi festivalin cazibesini o denli artırırken ana tema olan öz kültürü simgeleyen konulardaki yarışmalarda büyük ödüllerle ilgi çekici hale getiriliyordu. İlk yıllardaki mütevazı 3 gün 3 gecelik program konusu artık sonsuz eğlence, müzik, coşku, dans, horon, ışık ve ses gösterisine dönüşmüş bir karnaval havasına bürünmüştür. İnsanlar, sokakta eşleri, sevgilileri arkadaşları ile kol kola havai fişek gösterilerini izlerken turizm açısından tam bir patlama oluşuyordu. 20.000’in üzerindeki insan seli sahil boyunca her yeri doldurmakta coşku ve eğlence sabahın ilk ışıklarına kadar devam etmekteydi.
Yasalar; bu komitenin 08.04.1993 tarih ve 21546 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “şekli ile kurulur ve bu şekli ile çalışmalıdır” der. Anılan Yasaya göre festival düzenleme komitesi yönetmeliğinin 14.maddesi şöyle diyor :”Kültürel etkinlikler için gerekli hazırlıkları yapmak, plan ve iş programlarını tespit ve uygulamak üzere bir düzenleme komitesi kurulur. Bu komitede Kültür ve Turizm Bakanlığından bir temsilci bulunur. (Müze, Kütüphane, Güzel Sanatlar Galerisi, Anıtlar ve Tarihi Eserler Yüksek Kurulu, Devlet Halk Dansları Genel Müdürlüğü, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü v.s gibi) a) İl Özel İdareleri, Belediyeler ve düzenleme komiteleri tarafından yapılacak etkinlikler için o yerin Mülki İdare Amiri (Vali, Kaymakam) veya yetkili kılacağı birinin başkanlığında komite kurulur. Komisyonda, etkinliğinin yapılacağı yerin Belediye Başkanı ve o yerdeki Kültür ve Turizm Bakanlığının bir temsilcisi “tabii üye” sıfatıyla yerini alır, der. Bu Yasaya göre İlçemizde Kaymakam, Belediye Başkanı ve Kültür ve Turizm Bakanlığının tek temsilci kuruluşu olan Halk Kütüphanesi Müdürü üst komiteyi oluşturur.
Konuların uzmanları; durumu enine-boyuna tartışarak festivalin icrasının hangi safhasında yer alacaklarını, program taslağından belirleyerek icraat için oluşturulan alt komiteler de yerlerini alırlar. Her komite en az beş kişiden oluşur. Ve bu beş kişiden biri o alt komitenin başkanı seçilir. Komitelerin çalışmalarından alt komite başkanları üst komiteye karşı sorumlu olurlar.
Arhavi Festival Komitesi, her yıl bu düzenekte işe başlar, ancak çok az sayıda kişilerle festivali bitirir. Dolayısıyla bazı insanlara gereğinden fazla iş düşer. Şimdi Arhavi Festivalini organize eden komiteleri sırasıyla inceleyelim: 1-Program Hazırlama Komitesi:
Bu komite üst komitedir. Yani Kaymakam, Belediye Başkanı ve Kütüphane Müdüründen oluşturulan bu komite o yılın festivaline ait program taslağını hazırlar, alt komitelerin oluşumunu tayin eder ve faaliyetleri denetler. Komitenin görevi o yılki festival program taslağının yaklaşık olarak maliyetini tespit eder. Gelirler ve giderler afakî olarak tahmin edilip, eksi halinde tedbir olarak gelir artırıcı fikirler üretilir. Komite; Malmüdürlüğü, Belediye hesap işleri müdürlüğü ve özel muhasebeciler ile mali müşavirlerden oluşturulur.
4-Müzik Komitesi:
Bu komite edebiyat, müzik, resim öğretmenlerinin yanında halk eğitim ve halk kütüphanesinden ilgili uzman kişilerin katılımıyla oluşur. Amaç; el sanatları (Biçki, Nakış, Dikiş) gibi Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünün tüm müfredatında yer alan sanatsal ürünlerin sergisini yapmak, tanıtmak ve özendirmektir. Diğer el sanatları içersinde maket Arhavi evleri, serenderler, sepetler, biblolar, bakır ev ve mutfak aletleri, araç-gereçleri teşhir etmek, resim, fotoğraf ve bir başka sanat dalı olan halk edebiyatımızın manilerini şiirlerini ve destanlarını çalıp, söyleme gibi etkinlikleri organize eden çok önemli bir komitedir. Bu komite aynı zamanda o yıl yayınevlerinin vizyona sunduğu yeni yayın dönemi kitapları tanıtmak ve halkımızı okumaya özendirip kitap sevgisini aşılamak gibi hedefleri vardır. Festivalin Konser ve diğer sahne programlarının yapılacağı yerleşik bir alanı olmadığı takdirde her yıl ortalama beş bin kişinin izleyebileceği kapalı mekânın inşasından sorumludurlar. Portatif kapalı alan inşaatı komitesine başta Arhavi Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü, DSİ, Köy Hizmetleri, ORÜS, Çay Fabrikaları ve Orman İşletme Müdürlüğünden üyeler katılır, ancak sorumluluk Belediye Fen İşleri Müdürlüğüne aittir. Okullarımızdaki müzik öğretmenleri ile yöremizde profesyonel olarak çalışan müzisyenlerden oluşan komitedir. O yıl için yapılması kararlaştırılan amatör ses yarışmalarını düzenlemek, çocuk korolarını hazırlamak, bando ve mehter takımlarını tetkik ederek, davet etmek ile festivale ülkemizin o yıl en popüler sanatçılarını tespit edilerek organizasyonlarını yapmak, festivalin özüne uygun halk ozanlarını, âşıklarını davet ederek ekonomik olarak maliyetlerini mali komiteye rapor etmekle görevlidirler. 5-Resim, Heykel, El Sanatları ve Kitap Sergi Komitesi:
Bu komite, hangi spor branşında ve hangi kategoride ne kadar belge, madalyon, şilt ve hediyelik eşya verileceğini önceden tespit eder ve festival esnasında hazırda bulundurur. 8-Yazım –İletişim ve Arşiv Komitesi:
11-Folklor Organizasyon Komitesi:
Çok geniş bir komiteden oluşur. Sporun tüm branşlarının yanında kategorilerde de yarışmaları organize etmekle görevlidir. Spor alanlarını denetlemek, yarışmaları hazır duruma getirmek, başarı belgelerini düzenlemek, hakem heyetini temin etmek, sağlık ekibini oluşturmak, fikstür çekmek, sahayı ve zemini karşılaşmalara uygun duruma getirmek gibi görevleri vardır.
13-Kültürel Etkinlikler Komitesi:
14-Asayiş Komitesi:
Her yıl festival sonu üst komite tüm alt komite başkanları ve elemanları ile geniş katılımlı bir toplantı yapar. Bu toplantılar bazen yemekli bazen de çay ve sohbet şeklinde olur. Yürütme komitesi başkanı sıfatıyla Belediye Başkanı maliyet bilânçosunu açıklar. Kar-zarar hesabının yanında, girdi ve çıktılar dokümanlar şeklinde tüm üyelere açıklanır. Bu husus Belediye ve Festival Komitesi Başkanınca her festival sonunda yapılması gelenekselleşmiş muhasebat ve bilgilendirme yöntemi gereğidir.
Başkan, komite üyelerine, festivalde emeği geçmiş tüm çalışanlarına teşekkür ederek gelecek sene için yapılacak festival programı çalışmalarına başlama tarihini bildirir ve toplantıyı sona erdirir.
9-Basın-Yayın Komitesi:
10-Reklâm Komitesi:
7- Hediyelik Eşya ve Başarı Belgesi Hazırlama Komitesi:
2-Mali Komite:
Kaymakam Erol ERTUĞRUL, Festival komitesi başkanı sıfatıyla programı yürütme ve uygulama görevini Halk Eğitimi Merkezi Müdürü, Öğretmen Cengiz GÜNAL’ a verdi. Öğretmen Cengiz GÜNAL’IN sevk ve idaresindeki program düzenleme komitesi festivali üç ana konuda şekillendirerek oluşturulan alt komite başkanlarına paylaştırdı. O yıllarda; üç gün ve üç gece üzerine programlanan festivalin sunuculuğunu; profesyonelleri aratmayacak yeteneğe haiz olan, Arhavi’nin medar-i iftiharı boks takımımızın menajeri Cabir ÖZKAZANÇ yapmaktaydı. Daha sonraki yıllarda ise işleri dolayısıyla ilçemizden ayrılması sonucu yerini; İstanbul’da yüksek tahsilini yapmakta olan atılgan, dinamik ve hitabet kabiliyeti ile hayranlık uyandıran genç bir arkadaşına, Mehmet ÇORBACIOĞLU’NA bırakmıştır. |
![]() |